Grip influenza virüslerinin neden olduğu, dönem dönem salgınlarla seyreden, çocukluk çağındaki olguların hastaneye yatışlarını gerektiren, komplikasyonlara zemin hazırlayan, yaşlılar ve kronik hastalığı olanlarda ölümlere neden olabilen solunum yollarının bulaşıcı, önemli bir enfeksiyon hastalığıdır.
Gribin Belirtileri Nelerdir?
Hastalık , influenza virüsünün bulaşmasını takip eden 1-3 günde üşüme titreme, ani
yükselen ateş, halsizlik kırgınlık, iştahsızlık, boğaz ve baş ağrısı, yaygın kas ve eklem ağrıları,
kuru öksürük gribin en tipik bulgularıdır. Çocuklarda bu bulguların yanında seyrek de olsa karın
ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler de gözlenebilir. Buna benzer belirtiler nezle, farenjit,
tonsillit, sinüzit, bronşit ve zatürre gibi bir çok solunum yolu enfeksiyonları sırasında da
görülebileceğinden belirtiler ortaya çıktığında hastanın bir hekim tarafından değerlendirilmesi
uygun olur.
Grip Nasıl Bulaşır?
Çok kolay ve hızla bulaşma özelliğine sahip influenza virüsleri, grip geçirmekte olan bir kişinin öksürüp hapşırması ve hatta konuşması yoluyla havaya dağılan virüsün hastanın 1-2 metre uzağındaki sağlam kişiler tarafından solunum yoluyla alınması ile bulaşır. Bunun yanında, hastaların ağız-burun akıntılarının bulaştığı eşyalara ve yüzeylere dokunduktan sonra virüsle kontamine olmuş elin ağızla ya da burunla teması ile de virüs bulaşabilmektedir.
Ayrıca grip virüsü dış ortamda, örneğin kapı kollarında, toplu taşıma araçlarındaki tutacaklarda, elektrik/asansör düğmelerinde, kreşlerde ağıza sokulabilen oyuncaklar üzerinde 48 saat kadar canlı kalabilmektedir
Kimler Risk Altında?
Her yaşta görülebilen grip enfeksiyonunu, en şiddetli geçiren bazı kişileri risk grupları içinde sayabiliriz
• Yaşlılar
• Kalp, akciğer, şeker ve böbrek hastalığı olanlar ile kansızlık sorunu olanlar.
• Herhangi bir nedenden dolayı bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar. Örneğin, kemoterapi alanlar,
uzun süreli steroid tedavisi görenler, HIV/AIDS hastaları gibi.
• Bakımevlerinde yaşayanlar
• Devamlı aspirin kullanmak zorunda olan çocuklar ve gençler
• Grip sezonunda gebe olan kadınlar
• Tüm sağlık personeli
Yüksek risk grubundaki kişilerin grip sezonunda hastaneye yatış oranları sağlıklı bireylere göre 2-5 kat daha yüksektir.
Gripten Nasıl Korunalım?
Gripten korunmanın en iyi yolu her yıl aşı olmaktır.
Aşı ile bağışıklamanın yanısıra bazı önlemler alınarak da gribin bulaşma riski azaltılabilir.
• Yakın Temastan Uzak Durmalıyız
Grip olmuş kişilerle yakın temas kurmaktan kaçınmalıyız.
• Evde Kalıp Dinlenmek
Gribin sağlıklı bireylere bulaşmasını önlemek amacıyla, mümkünse işe okula ve alışverişe gitmeyip, evde dinlenmeliyiz.
• Öksürme ve Hapşırma Esnasında Ağzı kağıt Mendil İle Kapatmak
Öksürürken hapşırırken ağzı bir kağıt mendille kapatıp, mendili hemen çöpe atmak gribin etrafımızdaki sağlıklı bireylere bulaşmasını engelleyecektir. Özellikle toplu taşım araçlarında, kreş ve okullarda, bakımevlerinde uygulanması bulaşmayı önemli ölçüde engelleyecektir.
Grip aşıları nasıl üretilir?
Her yıl araştırmacılar ve üreticiler, bir sonraki grip sezonunda hastalık yapması muhtemel grip virüslerine karşı aşı geliştirmektedirler.
Grip aşısı 3 tip grip virüsü içerir; Grip aşılarında kullanılacak olan grip virüsleri yumurtada çoğaltılırlar. Daha sonra toplanan virüsler inaktive edilir, saflaştırılır ve kullanıma hazır enjektörler içine dolum yapılır.
Kimler grip aşısı olmalıdır?
ABD Hastalıkları Koruma Merkezi (CDC) Önerileri
Gripten korunmak isteyen herkes grip aşısından faydalanabilir. Ancak her yıl grip aşısının özellikle önerildiği gruplar vardır.
• 50 yaşın üzerindeki yetişkinler
• 6 ay 18 yaş arası çocuklar (influenzaya bağlı hastaneye yatma riski yüksek olduğu için).
• Kronik (uzun süreli) bir hastalığı olan ve uzun süreli bakım ünitelerinde kalan kişiler.
• 6 aylık veya daha büyük olan ve kalp hastalığı, akciğer hastalığı, astım, böbrek hastalığı, diabet gibi metabolik hastalık, anemi (kansızlık) ve diğer kan hastalıkları gibi uzun süreli ciddi sağlık problemleri yaşayan kişiler
• 6-18 ay arası ve uzun süreli aspirin tedavisi alması gereken kişiler (grip geçirmeleri durumunda Reye sendromu riski taşırlar).
• Grip sezonunda hamileliklerinin 4. ay ve daha sonrasında olan hamileler
Grip aşısı olmaması gereken kişiler kimlerdir?
• 6 aylıktan küçük bebekler
• Yumurtaya karşı anafilaktik tarzda alerjisi olanlar (yumurta yediğinde alerjik şoka girenler)
• Hamileliğin ilk 3 ayı içinde olan bayanlar (ancak doktor tarafından gerekli olduğu tespit edilirse grip aşısı olabilirler)
Çocuklara grip aşısı uygulanırken erişkinlerden bazı farklılıkları var mı?
9 yaşından küçük ve ilk kez grip aşısı olacak çocuklar, en az dört hafta arayla iki kez grip aşısı
olmalıdır. 6 aylıktan 3 yaşına kadar olan çocuklara grip aşısı yarım doz (0.25 ml) uygulanmalıdır.
Gribal enfeksiyon sırasında tavsiye edilenler nelerdir?
Gribal enfeksiyonda, herhangi bir bakteriyel iltihap olmadan koruyucu olsun diye antibiyotik verilmemelidir. Grip gibi virütik enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımı faydasız olmakla birlikte, gereksiz antibiyotik kullanımının dirençli bakterilerle iltihaplanmalara zemin hazırladığı da unutulmamalıdır.
Gribin en korkulan komplikasyonu hastalığa ikincil olarak zatürre gelişmesidir. Ayrıca bronşit, sinüzit, kulak iltihabı, bademcik iltihabı, ensefalit vb. komplikasyonlar da gelişebilir. Hastalığın ağır seyrettiği kişiler, yaşlı ve kronik hastalığı olanlar ve 3-5 günlük ateşli dönemin ardından iyileşme periyoduna girip sonra tekrar ateşi yükselip hastalananlar mutlaka bu komplikasyonlar açısından bir hekim tarafından değerlendirilmelidir.
Dikkat edilmesi gereken diğer bir konu ise, on sekiz yaş altındaki çocuklarda aspirin ve diğer salisilatları içeren ilaçlar kullanılmamalıdır. Akut karaciğer yetmezliği ve beyin içi basınçta yükselme olan “Reye Sendromu” özellikle grip, soğuk algınlığı yada suçiçeği gibi viral enfeksiyonlar nedeniyle aspirin kullanan çocuklarda ve gençlerde görülmektedir.
Gripte tedavi nasıl olmalıdır?
Gripte en iyi tedavi destekleyici tedavidir.
• Ağrılar ve ateş için ağrı kesici ve ateş düşürücüler verilir (aspirin verilmemelidir).
• Bol sıvı alınması gereklidir.
• Hastanın evde istirahat etmesi gereklidir
• Özellikle çocuklarda burnun açık tutulması ve burna yerleşen virüsleri azaltmak açısından serum fizyolojik tedavisi önemlidir.
• Bol taze meyva ve sebze ağırlıklı diyet uygulanması önerilmektedir.
Prof Dr Nevin UZUNER
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Çocuk İmmunolojisi ve Allerji Hastalıkları Bilim Dalı
