Kompostlar yani doğal gübreler, biyokimyasal olarak ayrışabilen çok çeşitli organik maddeleri içeren ve organizmalar tarafından stabilize edilmiş, mineralize olmuş ürünlerdir. En önemlisi de kompostlaştırma doğaya sağlayacağımız doğal bir geri dönüşüm işlemidir. Toprakta eksilen tüm besin maddelerini giderici uygulamanın tamamına gübreleme, toprağa uyguladığımız besin kaynağına ise gübre diyoruz. Bahçesiyle ilgilenmeye çalışan sizler için toprak işleme, sulama, zararlılarla mücadele kadar gübrelemede üzerinde en çok durulması gereken işlemlerden biridir. İyi bir gübreleme istiyorsanız kullanacağımız gübrenin çeşidi, en uygun yöntemlerle, tavsiye edilen miktarlarda ve zamanında uygulanmasıyla beklenen sonucu verecektir.
Kompost yapılması için hangi kaynaklar gereklidir?
*Hayvan yemi, yakacak odun, çiftlik gübresi ve bunun gibi doğal atıklar.
*Bütün kamu ve özel sektörde toplu yemek yenilen yerler ve cathering firmalarının yemek atıkları.
*Orman ürünü üreten işletmelerin talaş ve yongaya benzer atıkları.
*Gıda fabrikalarından çıkan atıklardır. (konserve,dondurulmuş gıda, meyve suyu vb.)
Kompost nasıl hazırlanır?
Kompost hazırlamak için üniversitelerde tez çalışmaları ve kitaplar yazılmaktadır. Ancak sizde amatörce bahçenize oldukça faydalı bir kompost hazırlayabilirsiniz. Mükemmel kompost yapmak için doğru karışım: Bol su, bol hava ve sıcaklık.
İşte kompostunuzu hazırlamanızı sağlayacak 8 adım
1) Kompost yığını oluşturmak için bahçede uygun bir yer seçin.
2) Tabana yanmış gübre veya daha önceden yapılmış bir kompost yayın. Kompostunuza bakteri aşısı yapmış olursunuz.
3) Plastik bir kova ya da kapaklı bir kap hazırlayın. Kompost için yeşil malzemeler toplayın. Yeşil malzemeler:Meyve-sebze atıkları, çim, taze yapraklar, kahve telvesi, çay atıklarıdır.Yeşil atıklar azot kaynağıdır.
4) Kompost için kahverengi malzeme toplayın.Kahverengi malzemeler, karbon kaynağıdır. Kurumuş yapraklar, talaş atıkları, gazete, pamuk, yün, ağaç dalları…
5) Alt katmana 15 cm kahverengi malzeme koyun; üzerine 5 cm yeşil katman koyarak kompostu yükseltin. Kompost yüksekliği en fazla 1,5 metre olmalıdır.
6) Kompostu nemli tutun, ama çok ıslak olmasın. Sıkılmış sünger gibi olmalıdır. Katmanları oluştururken sulayın.
7) Kürek, tırmık vb. bir alet yardımıyla kompostu haftada bir karıştırın.
8) Kompost bittiğinde zengin orman toprağı gibi kokar ve rengi koyu kahve veya siyaha dönüşür. Kompost kullanıma hazırdır.
Kompost ve yapay gübre arasında ne fark vardır?
Kompost, kesinlikle gübre değildir. Gübre toprağa bitkilerin gelişmesi için gerekli besin maddesi kazandırırken; kompost,toprağın yapısal yani tekstürsel düzenini sağlar. Ancak gübre gibi etki etmesini istediğimiz kompost içerisine belli oranlarda Azot, Fosfor, Potasyum ilavesi ile üstün kalitede gübre etkisi mümkün olabilmektedir. Ayrıca kompostlar doğal nitelik taşıması nedeni ile sebze ve meyve alanlarından elde ettiğiniz ürünlerinizde yapay ve lezzetsiz his veren, tat sorununu da ortadan kaldırırlar.
Kompostun yararları nelerdir?
Bahçenize doğru bir şekilde uygulayacağınız kompostun en büyük faydası mevcut toprağınız yapısını ve içeriksel özelliklerini iyileştirmesidir. Faydalarını şu şekilde sıralayarak özetlemek mümkündür.
- Toprağınızdaki boşluk hacmini artırarak toprağın havalanmasını kolaylaştırır.
- Toprak tekstürünü düzeltir ve yumuşatır.
- Zor işlenen toprakların kolay işlenmesini sağlar.
- Toprağın su tutma kabiliyetini artırarak kurak mevsimlerde tuzlanmayı önler.
- Yüksek oranlarda mineral içerikli gübrelemeye karşı tampon etkisi gösterir.
- Topraktaki besin maddelerinin bitkilerce daha iyi kullanılmasını sağlar. Kompostun kendi kendine orman dokuları gibi yeterli miktarda humus üretmeyen bahçelerde özellikle meyve ve bilhassa üzüm yetiştiriciliğinde çok faydalı olduğu gözlenmiştir.
Sizler de bahçenizde bir meyve bahçesi uygulaması yapacaksanız, düzenli kompost kullanmak meyve ağaçlarınız için en etkili takviye olacaktır.
Yapay gübre nasıl seçilir?
Yapay gübre özellikle tarım sektöründe çok kullanılsa da bahçenizdeki peyzaj alanları için de dönemsel bakımlarda takviye olarak kullanılabilmektedir. Çiminizin gelişmesi yapay gübre ile hızlandırabilinir. Yapay gübrenin karışımlarını bilmek sezona göre kullanımı açısından önemlidir. Genel bileşiminde azot, fosfor ve potasyum gibi bitki besin maddelerinden birini veya birkaçını bir arada bulunduran ve ticaret amacı ile pazarlanan gübrelere ticari gübreler yani yapay gübre denilmektedir. Halk arasında ‘suni gübre’ veya ‘kimyevi gübre’ diye adlandırılan bu gübrelerin değeri,içerdikleri besin maddeleri miktarı ile doğru orantılıdır ve alınırken ölçüt tamamen bu olmalıdır.
Aklınızda bulunsun!
Kendi hazırlayacağınız kompost kullanımı yapay gübreye nazaran çok daha sağlıklı olacaktır. Özellikle organik üretim yapmak istiyorsanız kompostu tercih etmelisiniz. Kompostu oluştururken toprağın daha çok istek duyduğu türlerden kompost yapmayı ve gübre kullanacaksanız da yine toprak analizi sonucu toprak kalitesini yükseltecek gübreyi seçin. Gübreleme yaparken bitkilerin gübre ihtiyaçlarına göre miktar ayarlaması yapın ve hava koşullarına, sezona birde kompoze gübrelerde içerik oranlarına dikkat edin.
Yapay gübre çeşitleri nelerdir?
Azotlu gübreler:
Azotlu gübreler diğer gübre çeşitlerine nazaran daha çeşitlidir ve ülkemizde en çok tercih edilen üre, amonyum sülfat ve amonyum nitrattır.
Fosforlu gübreler:
Bu gübreler kirli beyaz veya gri renkli yuvarlak tanecikler halinde olup, genelde taban gübresi veya TSP olarak isimlendirilmektedir. Bu gübrenin kullanılmasında dikkat edilecek en önemli konu, gübrenin ekim veya dikinden hemen önce verilmesini ve mümkün olduğu kadar tohum ve kök derinliğine gömülmesini sağlamaktır. Bu yüzden bahçelerini yeni kuranların ilk tercih etmeleri gereken gübre fosforlu gübredir. Bu gübreler uzun süredir rutubetli yerlerde saklandığında su çekerek topaklaştığı için havadar alanlarda muhafaza edilmesinde ya da alır almaz bekletilmeden kullanılması yerinde olacaktır.
Potasyumlu gübreler:
Yurdumuzun topraklarında özellikle tarım yapılan bölgelerde genellikle azot ve fosfor bakımından fakir bir durum söz konusuyken,potasyum besin maddesi bakımından zengin durumda olduğundan ülkemizde potasyumlu gübre, azot ve fosforlu gübreye göre daha az tüketilmektedir.Piyasada potasyum sülfat ve potasyum klorür satılmaktadır.
Kompoze gübreler: Kompoze gübre demek birden daha fazla bitki besin maddesini bir arada bulunduran gübre çeşitleri demektir. Kompoze gübrenin içerisindeki bitki besin maddeleri sırası ile azot,fosfor ve potasyumdur. Eğer bahçenizde bir süredir üretim yapıldıysa yada yerleşim söz konusu ise toprağınızdaki besin değerlerinden birkaçında eksiklik gözlemlenebilir. İşte bu durumlar için kompoze gübreler oldukça idealdir.Birkaç çeşit bitki besin maddesini birlikte bulundurdukları için daha pahalıdır.
