Dünya genelindeki kendine özgü habitatlarla etkileşim içinde olarak bahçe tasarımları biyolojik ve fizyolojik etkenlerle beraber belli bir form kazansa da insanların inançları, gelenek ve görenekleriyle şekillenmiştir. Ancak her ülkenin bahçe tasarımı kesin olarak şöyledir diye bir açılım yapmak mümkün değildir. Mesela uzak doğu ülkelerinde kendi felsefelerine uygun tamamen insan müdahalesi ile oluşturulan Zen bahçeleri varken aynı zamanda doğaya en az müdahaleyi felsefe edinen Japon bahçelerini de görmek mümkündür. Türkiye ise göçmen bir halk yapısına sahip olmasından dolayı köklü bir bahçe tasarımına sahip olmasa da küresel konumundan dolayı zengin bir bitki ağına sahiptir. Bu sebeple güzel çiçekli bitkilerin ve su temasının ağırlıkta olduğu bahçeler genel olarak görülmektedir. Suyun yansımalarının çok kullanılmasının Sufilikle yani her şeyin Tanrının bir yansıması olmasına dair felsefik bir bağlantısı olsa da genel anlamda ülkenin çok farklı deniz ve göllere sahip bir konumda olması, bahçelerde çevredeki manzara güzelliğinin benzerini uygulama güdüsü yaratmıştır. Bunun en büyük örneğini eski saraylarda yapılan havuzların çevresine dikilen büyük ağaçlarda görmekteyiz.
Tüm bu genel bilgilerin dışında temin edeceğiniz taş, bitki, ahşap ve diğer materyallerle nasıl bir bahçe tasarlamalıyım diyorsanız işte sizlere kısaca tarz sahibi bir bahçe yapmanız için bahçe tasarımı çeşitleri hakkında bilgiler;
Zen bahçesi
Zen felsefesi; Budizm’ de doğanın insanların ruhani hayatında bir inanç haline gelmesidir. İnsanların doğaya sanat yoluyla (özellikle resim ve heykel) ibadet etmesi sağlanır. Bahçe insanlar için bir meditasyon mekânıdır. Genelde bahçede toprak ve kumlardan şeritler meydana getirilerek tekdüzelik oluşturulur. Zen bahçesinde kişiler ruhsal olarak rahatlar. Zen bahçesinde taşlara şekil vermek için bir peyzaj firmasına bakım yaptırsanız dahi şahsi olarak tırmık vb. bahçede kullanacağınız kaliteli özel araçlara ihtiyacınız olacaktır.
Japon bahçesi
Japon bahçesinin özgün bir karakteri vardır. Bu karakter doğa sevgisidir. Bahçe oluşturulurken yakın çevresinden esinlenerek ve onu sembolize edecek şekilde düzenlenir. Bu bakış açısıyla yapacağımız projeler doğanın küçük boyutlara indirgenmiş görünüşleri olacaktır. Örneğin; dağları simgeleyen yapay tepeler, denizleri ve gölleri simgeleyen yapay göller veya süs havuzları, akarsuları simgeleyen yapay dereler, düz alanları simgeleyen açık-yeşil alanlar ve bitkisel uygulamalarla doğala en yakın alanlar oluşturulur. Bu özellikleriyle Japon bahçesi size dışarıyla bütünleşmiş daha geniş görünen bir bahçe hissi verecektir. Eğer gölet bir alanda ya da dağ eteğinde bahçeniz varsa kesinlikle Japon bahçesi öneririm.
Gizli bahçeler
Bu tarz bahçelerde özgün ve kullanıcı için daha önemli olabilecek bitkisel kompozisyonların kullanılması kaçınılmazdır. Özel alanın sınırları çitler, taşlar ya da yapısal elamanlar belirlenir. Gizli bahçede; süs bitkilerinden oluşan daha estetik bir karışım kullanılır. Alan içerisinde küçük tepelerle, su yüzeyleriyle, doğal taşlarla estetik doygunluk hissi sağlanır. Büyük bahçelerde uygulanması daha doğrudur.
Kaya bahçeleri
Kaya bahçelerinde, doğal taşların kullanılması peyzaj düzenlemelerinde görsel bir kalitenin arttığını düşünenler için ideal bir seçim olabilir. Bu tarz bahçe düzenlemelerinde birçok doğal ve üretilen taş türleri ve kaplamalar önemli yer tutmaktadır. Bahçe mimari yapısına uygun olarak tasarlanır. Önemli esin kaynağı mera alanlarındaki gibi kayaların arasından çıkan çalı ve çiçeklerin o yabani güçlü görüntüsüdür.
Su bahçeleri
Su bahçe tasarımında çok önemli bir yere sahiptir. Su hareket, ışık ve ses ile farklı ekolojik yaşam alanları sunmakla birlikte insanlara farklı duygular hissettirerek huzur verir. Su, bahçe ve daha büyük ölçekli park tasarımlarında farklı bir iklim ve algılamalar yaratır. Su bahçelerinde; şelaleler, dereler, fıskiyeler, kaskatlar, bahçe havuzları, göletler ve süs havuzları tasarlanır ve uygulanır. Suda yetişen bitkiler ve yaşayan canlılar için ortam yaratılabilir. Su bahçelerinde yetişen bitkilerin güzel yaprak biçimleri ve çiçekleri peyzajda ayrı bir yer tutar. Nilüfer çiçeği bu bahçelerin vazgeçilmezidir. Eğer su bahçesi yapmak istiyorsanız içinde süzülen bir kuğu suyun soğukluğunu en asil şekilde ısıtacaktır.
Klasik bahçeler:
Bu tarz bahçeler daha geleneksel düzenlemeleri barındırır. Kişilerin istekleri doğrultusun da geçmişle bağlantılı bir şekilde tasarlanır. Özellikle o bölgenin mimari yapısı ve ona uygun bitki türleri tercih edilir. Türkiye’de klasik bahçe genelde büyüklerimizden kalma eski çiftlik evlerindeki çok yaşlı gül ağaçları gibi bitkilerle bir bütün olarak uygulanmaktadır.
Kış bahçeleri
Kış bahçeleri genellikle, yıl boyunca bitkilerle iç içe olmak ve dış mekânla bütünleşmek için tercih edilir. Doğu veya batı bakısı kış bahçeleri için en uygun bakıdır. Kış bahçelerinin kullanımı amaca bağlıdır. Bu doğrultuda teraslar ve balkonlar daha uygundur. Kış bahçeleri için önereceğim bitkilerin bazıları; Adenium, Aloe, Achimens, Aeachmea, Adiantum, Ficus sp, Cycas, Hypericum sp.’dir. Bahar dönemi meyve veren küçük ağaçlı türler tercih edildiğinde hem çiçekleri hem de renkli meyve görüntüleri ile bahçenizi güzelleştirecektir.
Minimalist bahçeler
Bahçe, yalın ve düz anlatımları tercih edenler için uygundur. Mekân, doğal ve gösterişten uzak uygulamalarla kendini ortaya koyar. Her zaman değiştirilmeye uygun bir yapısı vardır. Bitki kompozisyonları alanın oluşturulmasında en önemli faktördür. Minimalist bahçede en önemli uygulama ise yapısal materyallerin az olmasıdır. Küçük taşlar, küçük bitkiler ve küçük aydınlatma armatürleri bu tarz bahçelerin tasarımında kullanılmaktadır.
Balkon ve çatı bahçeleri
Her zaman bitkilerle iç içe olmak isteyenler için iyi bir alternatiftir. Ayrıca büyük balkonları ve çatı katları olanlar için değerlendirmelerini önereceğimiz bir bahçe örneğidir. Genelde güneşten korunmak ve aynı zamanda hoş bir mekân arayışı olan insanların tercihi olmakla kalmayıp yapının dış görünüşünü de değiştirmek isteyenler için çok uygundur. Özellikle çatıda kullanacağımız bitkisel kompozisyonlarla tam bir bahçe ortamı yaratılır. Genelde sarılıcı bitkilerin baskın olarak kullanıldığı bu bahçelerde mevsimlik bitkiler de önemli bir yer tutar. İstanbul, New York gibi kozmopolit şehirlerde en çok tercih edilen bahçelerdir.
Sanat bahçesi
Bahçe, doğanın sesiz ve anlamlı görüntüsünü sanatsal bir kompozisyonla birleştirerek kendisini ortaya koyar. Seçilen bitki türleri heykel ve resimle kaynaştırılarak estetik anlamda mekânda yaşayanlar için bir sanat eseri sunmayı hedefler. Bahçe, bir sanat atölyesi görünümündedir. Avusturya gibi ağırlıklı olarak iki katlı villa konseptli yaşam şekli olan ülkelerde daha sık rastlanır.
Sizlerde bu aktardığım on ayrı bahçe tasarım şeklinden birini seçerek kendi zevkinize ve ihtiyacınıza yönelik olarak kimlikli hayranlık uyandıracak bir bahçe tasarlayabilirsiniz.
