Zayıflamaya yardımcı gıda takviyelerini doğru kullanıyor muyuz?
Hepimizin hayalini süsleyen kusursuz, formda, atletik vücutlara ulaşmak ne kadar da zor değil mi? Aklımızı çelen, iştahımızı açan bunca şey varken, yemek yemek bu kadar zevkliyken ve hayat tempomuz bu kadar yoğunken hiçbirimizin ne diyet yapmaya ne de spor yapmaya vakti ve sabrı var.
Hâl böyle olunca piyasada bolca reklamı yapılan ve oturduğumuz yerden kilo vereceğimizi vaad eden ilaçlar, şuruplar, çaylar hepimize çok cazip geliyor ve bu ürünleri çeşitli yollardan satın alıyoruz. Peki, bu ürünleri bilinçli kullanıyor muyuz? Bu ürünlerin nerelerde kimler tarafından üretildiğini ve hangi onayları alarak piyasaya sürüldüğünü biliyor muyuz? Ya da her doğal ürünü gönül rahatlığıyla kullanabilir miyiz? Bitkisel ürünlerin hiç mi yan etkileri yoktur? Bitkisel ürünleri aldığınız yerler, varsa
kullandığınız ilaçlarla ilgili etkileşimleri olabileceğini bize açıklıyorlar mı? Bunların danışmanlığı kimler tarafından yapılmalı? Yazımın bu cümlesinden sonrasının okunmamasını göze alarak itiraf etmek istiyorum ki oturduğumuz yerden sağlıklı zayıflamak diye bir şey olamaz! Altını çizerek söylüyorum ki “sağlıklı” zayıflamak, ya da formda kalmak ancak dengeli beslenmek ve hareketli bir yaşam tarzıyla gerçek olabilir. Ama bir eczacı olarak, aldığım eğitimlere dayanarak, Tarım Bakanlığı onaylı gıda takviyelerinin Sağlık Bakanlığı onaylı tıbbi cihaz olarak piyasaya sürülen ürünlerin; Zayıflamaya, iştah kontrolüne, kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine ve obezitenin tedavisine, yardımcı olduğunu da söylemek isterim.
Gıda takviyesi alırken dikat!
Gıda takviyeleri, yani halk arasında bilinen adıyla bitkisel ürünler masumane görünse de bir sağlık danışmanı gözetiminde kullanılmalıdır. Sağlık Bakanlığı’nın son duyurularından bir tanesi de Tarım Bakanlığı onaylı gıda takviyelerinin bile eczanelerde eczacı gözetiminde satılmasının doğru olduğudur. Bir bitkinin, tıpkı bir ilaçta olduğu gibi olumlu tedavi edici özelliği olduğu kadar yan etkisi, toksik dozu ve ilaç etkileşimi olacağı unutulmamalıdır. Gıda takviyelerinde bir diğer dikkat edilecek husussa, güvenilir firmaların marka güvencesinde olmaları gerektiğidir. Çünkü piyasadaki ürünlerin analizleri sonucunda pek çoğunun üzerinde yazan dozlarla, analiz sonucu çıkan dozları arasında epey fark olduğunu maalesef ki biliyoruz. Hatta piyasada satılan bazı tıbbi bitkilerin, gerçek tıbbi bitkiler olmaması ve etkileriyle ilgili soru işeretleri söz konusudur.
Bazı bitkisel takviyelerin etkileri
Eczanelerde satılan kilo kontrolüne yardımcı, güvenilir ürünlerden bazılarının içeriğinde;
Krom, Omega 3, Swetol, L-carnitine, Konjuge linoleik asit ve tok tutucu lifler bulunmaktadır.
Bu arada bazı bitkisel takviyelerin de olumlu etkileri vardır. (yeşil çay, neopuntia cactus, fucoxanthin, litramin kompleks, phaselite kompleks vb.)
Krom: Eser elementlerden biridir ve besinlerle emilimi biraz düşüktür. Yanlış beslenme alışkanlıklarıyla alınan fazla şeker, vücutta zaten az olan kromun daha hızlı harcanmasına neden olur. Kan şekeri, insülin hormonu vasıtasıyla hücre içine taşınarak metabolize olur; işte insülinin bunu yapabilmesi ve hücrelerin insülini tanıması için kroma ihtiyaç vardır. Krom eksikliğinde halsizlik, tatlı yeme isteğinde artış, hücrelerce kullanılamayan şekerin fazlasının yağ olarak depolanmasıyla da ayrıca kilo artışı görülebilir. Bir sağlık uzmanı kontolünde kullanılan kromun kan şekerini düzenlemeye yardımcı olduğu ve kilo kontrolü sağlamaya yardımcı olduğu kanıtlanmıştır.
Omega–3: Omega 3 yağ asitlerinin (EPA-DHA) kandaki kolesterolün düşürülmesinde etkili olduğu pek çok kez ispatlanmıştır. Kandaki HDL ve LDL dengesini düzenleyerek ve trigliseritleri azaltarak bu etkisini gerçekleştirmektedir. Kandaki yüksek kollesterol kalp-damar hastalıklarını tetiklemekte ve iç organ yağlanmalarıyla birlikte obeziteye davetiye çıkartmaktadır. Günlük 1 grama yakın omega 3 kullanımı, obezite tedavisinde kullanılmaktadır. Toplumdaki “balık yağı kilo aldırıyor” yanılgısı da kesinlikle yanlıştır. Tam aksine obezite tedavisinde balık yağı, uzman kontrolünde kullanılmaktadır.
L-carnitine: Aslında vücudumuzda bazı aminoasitlerden sentezlenen bir moleküldür. Sentezlenebilmesi için vücutta yeterli miktarda B3, B6, C vit. ve demir olması gerekmektedir. Bunlardan birinin eksikliğinde yeteri kadar sentezlenmez ve L-carnitine eksikliğinde yağın büyük bir kısmı yakılamaz, dolayısıyla yağlar hücrede birikir ya da kan yağları olarak vücutta dolaşmaya başlarlar. Düzenli egzersiz programlarıyla kullanılan yeterli miktarda L-carnitine daha fazla yağın enerjiye dönüşmesine yardımcı olur.
Konjuge linoleik asit: Vücuda alınan linoleik asidin (omega 6 yağ asitlerindendir), bağırsak floramızdaki doğal bakterilerce dönüştürülmüş hâlidir. Ancak tek başına vücuda alınan linoleik asitin vücutta kilo kontrolü ve yağ yakımı için gerekli olan konjuge linoleik asidi elde etmek için yeterli olmadığı düşünülmektedir. 12 hafta boyunca yapılan bir çalışmada günde 3 kez 600 mg CLA veya plasebo (boş ilaç) alan ve egzersiz yapan kişilerin katıldığı çift-kör bir çalışmada CLA, vücut yağ oranını anlamlı bir şekilde azaltmıştır. Bu nedenle günümüzde kilo kontrolü ve vücut gelişiminde destekleyici takviye olarak tercih edilmektedir.
Yeşil çay: Yeşil çayın içerisinde; polifenoller (antioksidan), kateşinler, florür, tanenler, az miktarda kafein ve teofilin vardır.
Az miktardaki kafein vücut metabolizmasını hızlandırır ve yağ yakımını artırır. Yağ yakımı sırasında açığa çıkan serbest radikaller de yeşil çay içindeki antioksidanlarca temizlenir. Ancak yeşil çayın da kontrollü kullanılması gerektiği unutulmamalıdır. Kafein, kalp ritminde artışlara sebep olabilceği için çay bile olsa, dozunda kullanılmalıdır.
Tok tutucu lifler: Bu tabletler, orijinal boyutlarının 50 katına kadar şişebilme özelliğine sahiptirler. Ancak bu liflerin kontrollü moleküller olması, güvenilir marka üreticileri tarafından piyasaya sürülmüş olması çok önemlidir. Bu ürünler eğer kontrollü şişmezler ve iyi bilinen bir güvenlik profiline sahip değillerse midede genişlemeye sebebiyet verebilirler. Ayrıca diyabet hastasıysanız, doktor ve eczacı kontrolünde kullanımınız uygun olacaktır.
Neopuntia kaktüsü: Bu bitkisel takviyeler de alınan öğünlerdeki yağı bağlayarak emilmeden atılmasına yardımcı olurlar.
Daha bunlar gibi örnek verilebilecek birçok güvenilir molekülün doktor ve eczacı kontrolünde kullanılması, kilo kontrolüne çok büyük destek sağlamaktadır. Ama unutulmamalıdır ki sağlıklı bir vücut, dengeli beslenmekle, düzenli egzersiz alışkanlıklarıyla mümkün olabilir. Bu tarz takviyelerin ancak bir sağlık danışmanı gözetiminde kullanılması gerekmektedir.
Ecz. Pınar Baybaş
Bayram Eczanesi
Narlıdere
