Çoğumuzun görüntüsüne hayran olduğu, birbirinden güzel iki çiçek. Menekşe ve ortanca. Kimilerine göre bakımı çok kolay, kimilerine göreyse çok nazlı iki çiçek. Peki, hem bahçemizi hem de ruhumuzu şenlendiren bu iki çiçeğe nasıl bakacağız?
Menekşenin bakımı ve özellikleri
Alı, moru, sarısıyla kışı aydınlatır hercai menekşeler. Sonbahar ve kış aylarında bahçenizi asla yalnız bırakmaz. Nazlı değildir, az bakımla sağlıklı gelişir. Yağmur ve karla beslenir. Çiçeklendiğini gördüğünüzde, anlayın ki sıcak günler artık geride kaldı. Başlıca özelliklerine gelirsek:
Yabani bir bitkidir. Melezleri ilk kez Avrupa’da üretilmiştir.
Eşit büyüklükte olmayan ve her birinde iki ayrı renk bulunan beş tane kadife taç yaprağı vardır.
Yaprakları kalbe benzer. Hem renkli, hem yumuşaktır.
Yaprakların biri aşağıya, dördü yukarıya bakar.
20 cm’ye kadar boylanır.
Menekşe ne ister?
Humusça zengin toprağa bayılır.
Rutubet hoşuna gider.
Kısmen gölgeli ya da yarı güneşli yerlerde yaşamak ister.
Toprağın kuru olması gerekir.
Kış aylarında çiçeklerin üstüne yağan karonları üşütür. Silkelemeniz gerekir.
Çok su istemez. Toprak kurursa su verebilirsiniz.
Menekşeler nasıl çoğaltılır?
Menekşeler tohum yoluyla çoğaltılır. Tohumların oluşmasına ve saçılmasına arılar yardım eder. Menekşelerin beş taç yaprağından biri daha büyüktür. Bu yaprağın arkasında bal özü içeren bir beze bulunur. Arılar, bu bal özünü emerken çiçeğin erkek organında bulunan tüylerine yapışır. Başka bir menekşeye konduklarında dişi organın döllenmesine yardımcı olurlar. Döllenen çiçek meyveye dönüşür, sonra meyve olgunlaşır, çatlar ve tohumları etrafa saçar.
Menekşelerin ekimi nasıl yapılır?
Menekşe tohumlarını yaz sonuna doğru büyük saksılara ya da toprak doldurduğunuz sandıklara dikin. Çıkan fideyi, sonbahar sonuna doğru saksılara ya da bahçeye taşıyabilirsiniz. Geçenyıldan kalma menekşeleriniz varsa, dip kısımlarından bir kaç köklü parçayı ayırıp saksıda çoğaltabilirsiniz. Tohumdan üretildiği ilk yıl çok daha güzel ve güçlü olur. İkinci yıl zayıflayıp, küçülür. Köklü parçalara ayırmanız, istediğiniz sonucu vermeyebilir.
Ortancaların bakımı
Ortancalar nereye ekilir, nasıl sulanır?
Bahçenizde yarı gölge çiçeklendirme için uygun bir alan varsa, yaz ortasında rengarenk iri çiçekleriyle ortanca sizin için de bahçenizi neşelendirecek çok güzel bir seçenek olabilir. Önemle tekrar vurgulayalım; ortanca yarı gölge hatta gölge bitkisidir. Sakın güneş alan bir alana ortanca dikmeye çalışıp, bitkinizin hızlıca ölümüne neden olmayın. Ortanca nemi çok sever ve susuz yaşayamaz. Yazın suyunu vermeyi unutmayın hatta mümkünse bahçenizde rutubetli nemli köşede kalmış yerleri seçin.
Ortancaların rengi nasıl değişir?
Ortancaların fidanlıkta gördüğünüz saksılarındaki olağan üstü renk ve görüntüsüne aldanmayın. Kocaman beyaz çiçekli bir ortanca, bir sene sonra küçücük pembe; aldığınız mor ya da mavi ortanca da ufacık beyaz bir ortancaya dönüşebilir. Ortanca topraktaki “ph” değerine, yani asit oranına göre rengini alan diğer çiçekli türlerden bu anlamda ayrılan bir bitkidir. Aslında bunun basit bir açılımı var; toprak ne kadar kireçliyse çiçekler pembe-beyaz; besince zenginse de o kadar mavi-mor olur. İthal satan fidanlıklarda çok gelişmiş mavi-mor bulunmasının sırrı da saksı topraklarının besince zengin olmasıdır. Bahçenizdeki ortancanızda maviyi demir sülfat, paslı demir sularıya da renklendirici çivitilaveleriyle de yapabilirsiniz.
Ortanca ne zaman budanmalıdır?
Ortanca ilkbaharda, yeni sürgünler ortaya çıkınca budanır. Sonbahar da yapılan budama, kışın bitkinin donmasına sebep olabilir. Ortanca, toprakta asit sevdiği için dikimde hazırlayacağınız özel karışıma bayılacaktır. Elenmiş toprak, kum, yaprak çürükleri, öğütülmüş kabuk, yanmış büyük baş hayvan (at, inek vs.) gübresini harmanlayıp ortancayı dikin; mor-mavi açsın.
Ortancanın sarmaşığı olur mu?
Ortancaların çoğumuzun bilmediği sarmaşığı hem çok arsız hem de güzel çiçek açan bir türdür. Tüm yaz beyaz iri çiçek açar. Bahçenizde kapatmak istediğiniz bir duvar varsa ortancanın sarmaşığını tercih edebilirsiniz. Yaprakları sonbaharda, altın sarısı olup dökülür. Bu da diğer ortancalar gibi yarı gölge bitkisidir, fazla budanmayı sevmez. Orman sarmaşığı gibi van tuzlu yapısı duvarlara yapışıp gelişebilir, desteklenmeye ihtiyaç duymaz.
